İlaç sektöründe ekstraksiyon, ilaçların aktif bileşenlerini elde etmek için yaygın bir yöntemdir. Bitkiler, mantarlar ve mikroorganizmalar gibi doğal kaynaklardan aktif bileşenlerin elde edilmesi için sıklıkla kullanılır.
Bir ilaç üretilirken o ilacın üretim prosesinde kullanılacak maddenin o maddeyi içeren bitki ya da diğer farklı mikroorganizmalardan elde edilmesi için kullanılan yöntemlerin bütünü aslında ilaç sektöründeki ekstraksiyon faaliyetlerinin genelini tanımlayıcı bir nitelik sunacaktır. Ancak ilaç sektöründe ekstraksiyon faaliyetleri daha çok gıda sektöründe gördüğümüz gibi daha çok işlem görecek bir maddenin özütünün elde edilmesinin yanı sıra daha farklı amaçlar için de kullanılmaktadır. Biz de bu yazımızda ilaç sektöründeki ekstraksiyon faaliyetlerinin temel amaçlarını ele aldıktan sonra yine bu sektörde yapılan ekstraksiyon faaliyetlerinin detaylarından bahsetmeye çalışacağız. Lafı daha fazla uzatmadan başlayalım.
Girişte belirttiğimiz gibi ilaç sektöründe ekstraksiyon faaliyetlerinin en temel amacı; aslında ekstraksiyonu da daha genel tanımlayacak bir amaç olarak ilaç olarak kullanılacak etken maddenin bir bitki ya da farklı mikroorganizmadan elde edilmesi faaliyetidir. Ekstraksiyonun en temel amacının bu olmasına rağmen; ilaç sektöründe farklı kullanım amaçları da bulunmaktadır. Dilerseniz bunlara daha yakından göz atalım.
İlaç elde ederken kullanılan formüllerin oldukça hassas olduğu bilinen bir gerçektir. Dolayısıyla bu formüllerde kullanılan maddelerin de yoğunluk ve saflık dereceleri formülden formüle bir değişiklik göstermektedir. Formüle uygun bir şekilde elde edilmeyen ilacın hiçbir faydasının olmayacağı da göz önünde bulundurulduğunda farklı kimyasal prosesler bu formülleri gerçekleştirmek için doğrudan kullanılabilir.
Bu nedenle; farmasötik endüstrisinde geliştirilen ürünlerin etken formüllerinin doğru şekilde oluşturulabilmesi için kullanılan bileşiklerin saflık derecelerinin arttırılması için ekstraksiyon uygulanmaktadır.
Bir ilacın formülü için doğru dozajın belirlenebilmesi için ilaçta etken her maddenin formülasyonda tam belirlenen miktarıyla kullanılması gerekmektedir. Zira, bu maddelerin çok ince ayarlarla ilaçta yer alması ya da yer almaması ilacın işlevini doğrudan etkileyecektir. Bu nedenle; ekstraksiyonun farmasötik işlemlerdeki bir diğer fonksiyonu formül dozajının ayarlanması sürecinde ön plana çıkmaktadır.
Doğru maddenin elde edilmesinde ekstraksiyon en önemli işlem basamağıdır.
Farmasötik endüstrisinde ekstraksiyon kullanımının ön planda olduğu bir diğer alan da ilaçların yan etkilerinin azaltılmasıdır. Bu konu oldukça teknik bir konudur ve ileri düzey bir kimya uygulamasıdır.
Bir maddenin ekstraksiyon işlemine alınması o maddenin belli özelliklerinin ön plana çıkması ve belli özelliklerinin geriletilmesi gibi bir noktayı ortaya çıkarabilir. Ekstraksiyon işlemi, ilaçların etkinliğini artırmak için önemli bir rol oynar. Ekstraksiyon yöntemi sayesinde, aktif bileşenlerin saflaştırılması ve konsantre edilmesi mümkün olur. Bu da ilaçların daha etkili olmasını ve yan etkilerin azaltılmasını sağlar. Bu nedenle; özellikle farmasötik işlemlerdeki ekstraksiyonun ekstra hassas bir şekilde ele alınması ve gerçekleştirilmesini şekşiz şüphesiz öneriyoruz.
Son olarak ayrı bir başlıkla ele almamakla birlikte burada bahsetmeden geçemeyeceğimiz ekstraksiyonun ilaç üretiminde kullanılan bir diğer önemli fonksiyonu da bir bileşiğin çeşitli formlarda (örneğin tablet, kapsül, enjeksiyon) üretimidir.
İlaç üretiminde kullanılan ekstraksiyon işlemlerini kısaca başlıklar halinde özetlemek istiyoruz.
Yağ üretiminde kullanılan soğuk sıkım tekniğine teknik olarak benzese de detaylarda çok farklı bir noktayı sunan ekstraksiyon yöntemidir. İlaçlarda kullanılacak kafeinin kahve çekirdeklerinden elde edilmesi yöntemi, burada uygulanan soğuk sıvı ekstraksiyonunun en bilindik örneklerinden biridir. Bir sonraki başlıkta ele alacağımız organik çözücü ekstraksiyonu da yine ilaç sektöründe kafein elde edilmesi için kullanılan bir diğer yöntemdir.
Organik kimyasal bir çözücü kullanılarak bir bitkinin özütlerinin çıkarılması için en sık tercih edilen yöntemlerin başında gelmektedir. Burada kullanılan kimyasal çözücü maddelere örnek olarak etanol veya metanolü verebiliriz.
Bitki özlerinden ilaç yapımı ya da ilaç yapımında muhakkak yer alması gereken kimyasal bileşenlerin laboratuvar ortamında elde edilmesinde en sık kullanılan yöntemlerin başında gelmektedir. Yukarıda verdiğimiz kahve çekirdeğinden kafein eldesi için yine organik çözücü ile kahve çekirdeklerinin tepkimeye girmesi ve sonucunda kafeinin ayrıştırılması bu yönteme örnek olarak verilebilir.
Süperkritik ekstraksiyon, kimyasal bir işlem ismini taşıyor olsa da ekstraksiyon işleminin en çevre dostu ve en sürdürülebilir versiyonunu sunmaktadır. Günümüzün en önemli kavramlarından biri olan sürdürülebilirlik, tüm endüstriyel süreçlerin bir sonucu olarak ortaya çıkmış ve son yılların en çok dikkat çeken kavramlarından biri olmayı başarmıştır. İşte endüstriyel üretimin en önemli parçası olan ekstraksiyon işleminin aslında gıda için de ve diğer özüt elde edilmesini gerektiren sanayiler için de uzun vadede geleceğin çözümü olarak süperkritik karbondioksit ekstraksiyonu kullanılacaktır.
Çok yüksek ısıda özütü çıkarılacak bitkiye verilen karbondioksit gazıyla maddenin özütü elde edildikten sonra karbondioksitin tekrar sıvı hale getirilerek uçurulmasının ardından özütün elde edilmesi hem organik olması hem de sürdürülebilirlik kavramına tam manasıyla uygun olması nedeniyle geleceğin ekstraksiyon yöntemi olarak şimdiden adını çok sık duyurmaya başlamıştır bile.
Zamanla prosesin sonlarına doğru istenmeyen çıktıların daha çok ortadan kaldırılması ya da yine ortaya çıkarılan ilaç bileşenlerinin bir fazdan bir diğer faza aktarılması esnasındaki kimyasal tepkimeler sonucu oluşan istenmeyen bir ürünün ortamdan kaldırılması için kullanımı en yoğun kullanım şeklidir.
Bir diğer önemli farmasötik ekstraksiyon türü de katı faz ekstraksiyonu olarak adlandırılan ekstraksiyon yöntemidir. Yine sıvı sıvı ekstraksiyonu yönteminde olduğu gibi bu yöntemde de belli bir işlem sonucu ortaya çıkan istenmeyen maddelerin sıvı sıvı ekstraksiyonu ile ortaya çıkarılması mümkün değilse katı katı faz ekstraksiyonu ile işlem halledilmektedir.
Adres
Balçık, 4433 Sk No:59/1 D:1.kat, 41400 Gebze/Kocaeli
İletişime Geçin
Linkler
Hakkımızda
Süperkritik Ekstraksiyon Sistemleri
Proses Dizaynı
Sürdürülebilirlik
Blog
Hakkımızda
2007 Yılında İstanbul’da Selçuk Fatih Şentürk tarafından kuruldu. Bu alanda uzun yıllar faaliyet gösteren ARŞEN PROCESS 2012 yılında genel ekstraksiyon ve süperkritik ekstraksiyon prosesleri üzerine çalışmalar yapmaya başlamıştır.
Arşen Process Her Hakkı Saklıdır.
ZeplinGo® | Web Sitesi Tasarımı ile hazırlanmıştır.